Prestatiedoelstelling
P1.4.1 Uitvoeren van een bestuurlijke aanpak en maatregelen tegen georganiseerde criminaliteit
In 2018 is een visie op ondermijning gemaakt. Deze Utrechtse aanpak Ondermijning kent drie pijlers: de weerbare stad (voorheen samenleving), weerbare overheid en het verstoren van het criminele ondernemingsklimaat.
Het verstoren van het criminele ondernemersklimaat heeft plaatsgevonden middels reguliere handhavingsacties en integrale casuïstiek. De activiteiten in het kader van de ondermijningsaanpak worden uitgevoerd samen met een groot aantal afdelingen binnen de gemeente (onder andere VTH, Werk & Inkomen, Burgerzaken, IB Communicatie en HRM) en met veel partijen in de stad, waaronder andere overheden, maatschappelijke organisaties, inwoners en ondernemers. De afdeling veiligheid voert regie op de uitvoering van dit programma.
In de pijler Weerbare overheid is intensief samengewerkt met de griffie, de afdelingen HRM en M&O en de coördinator Integriteit. De weerbaarheid in onze organisatie is versterkt door o.a. het houden van bewustwordingsbijeenkomsten (ambtelijk, college en politieke ambtsdragers), experttrainingen, het starten van een meldpunt Ondermijning en intern signaaloverleg. Verder is in deze pijler het bestuurlijk instrumentarium versterkt. Zie hiervoor ook Bibob.
Onderdeel van de pijler Weerbare Stad is het mobiliseren van de wijk, om zo de leefbaarheid en weerbaarheid van de wijk te versterken. Relevante maatschappelijke partners, zoals ondernemers, scholen en Jeugdzorg, zijn hierbij worden betrokken. De weerbare stad is versterkt door intensieve samenwerking met en voorlichting aan bedrijventerreinen, het geven van voorlichting aan wijkraden en het geven moedertrainingen.
Mensenhandel / Raamprostitutie
Aanpak mensenhandel
Ten aanzien van de aanpak van mensenhandel heeft dit college de ambitie om koploper te blijven. Er is een ketenregisseur mensenhandel aangesteld, die na het uitvoeren van een quickscan de organisatorische basis heeft gelegd voor een stevige regionale en integrale (zorg en veiligheid) ketenaanpak van signalering en aanpak van mensenhandel. Hiertoe zijn onder andere een signaaloverleg en een regietafel mensenhandel opgericht en is de aanpak ook regionaal bestuurlijk geborgd in de Taskforce GOC.
In dit kader is er ook een training georganiseerd voor medewerkers van VTH, Volksgezondheid, Burgerzaken, W&I en Leerlingzaken in het herkennen en melden van signalen van mensenhandel.
In 2019 zijn voor het eerst de middelen ingezet die de coalitie heeft toegekend voor innovatieve uitstap en voor het voorkomen van misbruik van minderjarige personen in de seksindustrie. Een opvallend succes in deze was het laten meelopen van hulpverleners van de Tussenvoorziening bij controles van VTH op illegale prostitutie. In de meeste gevallen bleken de sekswerkers hulp nodig te hebben en werd dat in gang gezet. Raadsbrief Innovatieve uitstap en preventie uitbuiting minderjarigen in prostitutie
Op landelijk niveau heeft Utrecht in G4-verband een stevige bijdrage geleverd aan de Taskforce Mensenhandel en aan de totstandkoming van het interdepartementale programma 'Samen tegen Mensenhandel'. Desondanks zijn de G4 teleurgesteld over de uiteindelijke versie van dit programma door gebrek aan innovatie en aan middelen. Vanuit deze lobby is ook een brief aan de Tweede Kamer gestuurd die heeft bijgedragen aan extra middelen voor de politie (AVIM).
Prostitutiebeleid
Op basis van het onderzoeksrapport 'Het Nieuwe Zandpad; op zoek naar de mogelijkheden' is een nieuw raadsvoorstel juni 2019 aan de raad voorgelegd genaamd 'Het Nieuwe Zandpad; een vernieuwde aanpak'. Het voorstel is vervolgens op 19 december 2019 door de raad aangenomen. Hier vindt u alle stukken over het raadsvoorstel en het burgerinitiatief, inclusief moties en amendementen: Link.
Op basis van dit raadsvoorstel wordt begin 2020 een tender opengesteld voor de realisatie van het Nieuwe Zandpad. Naar verwachting zullen de eerste werkruimten dan open gaan in het tweede kwartaal van 2022.
De burgemeester heeft samen met de andere burgemeesters van de G4 en van Groningen een uitgebreide reactie gegeven en een lobby-traject opgestart op de ‘Wet regulering sekswerk’ (Wrs). Raadsbrief met toelichting op consultatie Wrs en consultatiereactie G4 en Nijmegen
Tevens wijzen wij u nog op onze inspanningen betreffende de registratieplicht voor sekswerkers in onze Algemene Plaatselijke Verordening Utrecht 2010 (APV) in relatie tot de Autoriteit Persoonsgegevens- Raadsbrief uitspraak Rechtbank inzake Registratie sekswerkers
Wij gaan tegen deze uitspraak in hoger beroep en dat wordt kansrijker met een wet in voorbereiding die hetzelfde gaat regelen als ons registratieproces.
Tippelzone
De Merwedekanaalzone zal worden getransformeerd naar een intensief gebruikt woon- en werkgebied. Het college heeft besloten om de daar gelegen tippelzone uiterlijk 1 juli 2021 te sluiten (Raadsbrief voortgang afbouw tippelzone). In 2018 is gestart met het opstellen van plannen op maat met en voor de sekswerkers, gericht op opleiding, werk en financiële zelfstandigheid en onafhankelijkheid.
Gebiedsgerichte integrale aanpakken
Enkele jaren geleden is gestart met gebiedsgerichte aanpak in de kwetsbare wijken en buurten. Deze aanpak bestaat onder meer uit het wegnemen van ontwrichtende invloeden in een buurt of wijk (op personen, netwerken, facilitators en trends). De effecten van ondermijnende criminaliteit zijn voelbaar in de haarvaten van onze wijken en buurten. De bestuurlijke aandacht is daarbij vooral gericht op gebieden (zoals de Amsterdamsestraatweg, Overvecht en Lombok)
Amsterdamsestraatweg
Het 'Uitvoeringsprogramma: doorpakken op de Amsterdamsestraatweg 2018-2020' heeft als doel de leefbaarheid, veiligheid en economische vitaliteit van de Straatweg te verbeteren. Via de actielijnen openbare ruimte, veiligheid en vastgoed en economische vitaliteit investeren we daarin. Deze actielijnen staan niet los van elkaar. In samenhang dragen ze bij aan het bereiken van de doelstellingen. Daarom werken wij met een integrale aanpak en op programmabasis aan versterking van de Amsterdamsestraatweg. Deze integrale aanpak betreft niet alleen de diverse gemeentelijke disciplines die bij het programma betrokken zijn. De samenwerking met alle betrokkenen in de buurt (bewoners, ondernemers, vastgoedeigenaren, WOM Noordwest) is het uitgangspunt. De raad is separaat geïnformeerd in een brief (raadsbrief Programma Amsterdamsestraatweg 15 mei 2019) over de resultaten.
Overvecht
Samen voor Overvecht is een integrale wijkaanpak die in 2019 is vastgesteld door de Gemeenteraad. Het heeft 5 lange termijn ambities, waarvan de ambitie ‘Veilige buurten’ er één is.
Een viertal ‘projecten’ draagt bij aan zowel de ambitie ‘veilige buurten’ als aan het tegengaan van ondermijnende criminaliteit. Dit zijn:
A. Bedrijventerrein Nieuw-Overvecht
De bestaande veiligheidsaanpak tegen ondermijning en aanpak t.b.v. leefbaarheid is voortgezet en verbreed. Zo zijn wijkboa’s vaker aanwezig in de buitenruimte en hebben meer contact met ondernemers. Ook is toezicht en handhaving op het bedrijventerrein geïntensiveerd. Inspecteurs controleren verschillende panden op het gebruik volgens het bestemmingsplan en komen achter de voordeur. Vier autobedrijven zijn voor een jaar gesloten.
B. De buurtaanpak in de Zambesidreefbuurt is in 2019 met partners doorontwikkeld. We passen de methodiek van ‘systemisch werken’ toe, die is gericht op het doorgronden van de heersende systemen in de buurt en het zoeken naar een hefboom, om het probleem te kantelen of hanteerbaar te maken. Doelen zijn:
- Herstellen van de norm, aanpakken van onveiligheid en ondermijning;
- Werken aan de weerbaarheid van jongeren, kinderen en ondernemers;
- Gebouwen worden passend gebruikt en de buurt is fysiek vernieuwd.
C. Complexaanpak Vulcanusdreef
Om de leefbaarheid en veiligheid in het wooncomplex aan de Vulcanusdreef te vergroten zijn er verschillende interventies ingezet. Bewoners rapporteren inmiddels dat de leefbaarheid en veiligheid in het complex zijn verbeterd ten opzichte van een jaar terug. Misstanden zoals ernstige overlast, heling, illegale onderverhuur, telen van wiet, illegale prostitutie zijn aangepakt.
D. Interventieteam Overvecht
Eind 2019 is gestart met het project ‘Wijkgerichte Aanpak Overvecht’. Een interventieteam van de gemeente, de Belastingdienst, de Inspectie SZW, het UWV, de Sociale Verzekeringsbank, de politie gaat gegevens, die bewoners en bedrijven in Overvecht hebben verstrekt aan de deelnemende organisatie, vergelijken. Zo levert het project een bijdrage aan het tegengaan van ondermijning. Dit door samen met de ketenpartners en betrokken gemeentelijke afdelingen bewoners en bedrijven te bezoeken waarover een of meer partners signalen hebben over mogelijk misbruik of oneigenlijk gebruik van uitkeringen, subsidies of andere overheidsgelden.
De raad is separaat geïnformeerd op 6 december 2019 (Raadsbrief Actieprogramma Samen voor Overvecht), 11 december 2019 (Raadsbrief Interventieproject Wijkgerichte Aanpak Overvecht )
Lombok
Binnen West was in 2019 de doelstelling om het huidige niveau van veiligheid tenminste te behouden. Hierbij zijn de volgende prioriteiten gesteld:
- Aanpak Jeugdoverlast:
In 2019 is de groepsaanpak en de PGA aanpak voortgezet. Verder is gewerkt aan een verbetering van de samenwerking tussen de diverse partijen in Lombok die zich bezig houden met jeugd. Ook is een deel van Lombok aangewezen als gebied waar verblijfsontzeggingen kunnen worden opgelegd indien men wordt geverbaliseerd voor overlastgevend gedrag.
- Aanpak Ondermijnende Criminaliteit
Het casusoverleg ondermijning West is voorgezet. Vanuit deze aanpak zijn diverse cases met resultaat behandeld. Hierbij springt voornamelijk de vondst op de Locomotiefstraat (Cartesiusgebied) in het oog, hierbij zijn o.a. de nodige wapens, munitie, drugs, productiemiddelen en andere verdachte producten aangetroffen.
Verder is er voorlichting gegeven over dit onderwerp aan zowel de Wijkraad als de Winkeliersvereniging Lombok.
- Verkeersoverlast
Verkeersoverlast is binnen West vooral in Lombok Oost een probleem. Het gaat hierbij vooral om asociaal gedrag en parkeeroverlast. Voor de aanpak van deze overlast is met name de herinrichting van de Kanaalstraat/ Damstraat van belang. In 2020 wordt het herinrichtingsplan gepresenteerd en 2021 wordt daadwerkelijk begonnen met de herinrichting.
- Netwerken in de wijk voortzetten en vergroten
De bestaande netwerken zoals beheergroepen, KVO’s en bondgenoten zijn voortgezet en bij een aantal van deze netwerken zijn nieuwe partners aangehaakt.
Ter ondersteuning van de gebiedsgerichte aanpak is een verkenning gedaan naar de mogelijkheden het bestuurlijk juridisch instrumentarium voor de ondermijningsaanpak te versterken. Concreet heeft dit in ieder geval geleid tot een voorstel tot wijziging van de APV waarbij de mogelijkheid van een vergunningsplicht voor vergunningsvrije bedrijfsactiviteiten wordt gecreëerd. Dit voorstel werd eind 2019 in een RIB behandeld en zal in het eerste kwartaal 2020 aan de raad worden voorgelegd. Sinds de zomer is er een coördinator gebiedsgerichte aanpak ondermijning werkzaam binnen de gemeente.
Coffeeshops
Het coffeeshopbeleid blijft gericht op het evenwicht tussen vraag en (kleinschalig) aanbod van hennepproducten. Hiermee zijn zowel de volksgezondheid, de leefbaarheid als de veiligheid gediend.
We streven naar de invulling van maximaal zeventien coffeeshops in de stad waarbij de nadruk ligt op de vestiging van coffeeshops buiten de bestaande woonwijken. We monitoren scherp het beleid en passen dit aan waar de actuele situatie dit van ons eist. Het initiatief van een drive-in coffeeshop aan de rand van de stad op gemeentegrond is actief ondersteund. Door de reservering voor de Cannabis Social Club laten we zien dat we, samen met andere gemeenten, het cannabisbeleid willen moderniseren omwille van de volksgezondheid en de veiligheid.
Op 24 januari 2019 is een raadsbrief verstuurd met daarin de stand van zaken van het landelijke experiment met gereguleerde wietteelt, een aanvraag voor een nieuwe coffeeshop aan de Tennesseedreef en het initiatief voor een drive-in coffeeshop.
Omtrent de aanvraag voor de nieuwe coffeeshop aan de Tennesseedreef –mede geplaatst tegen het huidige coffeeshopbeleid- schreven wij u antwoorden op uw schriftelijke vragen en mondelinge vragen.
De gemeente Utrecht heeft zich in 2019 gemeld als belangstellende om aan het experiment gesloten coffeeshopketen deel te nemen (conform ook motie 'De Wiethouder wint'). Over de voortgang van het experiment en de rol die de gemeente Utrecht daarbij heeft gespeeld zijn twee raadsbrieven gestuurd (brief 13-11-2019 enbrief 30-08-2019). De gemeente Utrecht is uiteindelijk niet aangewezen als deelnemer aan het experiment.
Bibob
Het toepassen van de Wet Bibob is een belangrijk instrument om onze eigen integriteit te beschermen en om te voorkomen dat we als bestuursorgaan onbedoelde criminele activiteiten faciliteren. Het is daarmee een essentieel onderdeel van de programmalijn ‘weerbare overheid’. Conform de mogelijkheden die de Wet Bibob een bestuursorgaan biedt, zoals vastgelegd in ons beleid, passen we de Wet Bibob toe bij vergunningen, subsidies, vastgoedtransacties en aanbestedingentrajecten. Door toename van de capaciteit en de veranderende werkwijze hebben we het instrument vaker en op meer terreinen kunnen inzetten (Raadsbrief Toepassing Wet Bibob).
Last onder dwangsom bij overtreding APV-bepaling “handel in verdovende middelen”
Medio 2019 is gestart in een aantal wijken met een pilot waarbij personen worden beboet in verband met drugshandel op straat; hierbij legt de burgemeester een last onder dwangsom op. Dit betekent dat in geval van recidive deze dwangsom betaald moet worden. Met deze aanvullende bestuursrechtelijke maatregel wordt beoogd bij te dragen aan het vergroten van een preventief effect.
Outlaw motorcycle gangs
Vanwege de combinatie van talrijke strafbare gedragingen met een cultuur van geweld zijn de afgelopen jaren enkele motorclubs door de rechter verboden verklaard. Dit brengt met zich mee dat deze motorclubs zich niet publiekelijk (met bestickerde motoren en clubkleding) mogen vertonen. Slechts eenmaal behoefde dit verbod afgelopen jaar met een burgemeestersbevel te worden gehandhaafd.
Citydeal Zicht op Ondermijning
De gemeente Utrecht neemt sinds 2017 deel aan de City Deal, die als doel heeft om aan de hand van data-analyse patronen zichtbaar te maken en inzichten op te doen die bijdragen aan de aanpak van ondermijnende criminaliteit.
De raad is separaat geïnformeerd over de rapportage van de Citydeal Zicht op Ondermijning per brief (Raadsbrief Publicatie rapportage City Deal, Zicht op Ondermijning(28 oktober 2019). Hierin is de raad geïnformeerd over de rapportage, de voortgang van de Citydeal, de meest opvallende resultaten voor Utrecht en het vervolg. Volledigheidshalve wordt opgemerkt dat het rijk de City Deal grotendeels bekostigt. Naast andere initiatieven is dit één van de wijzen waarop opvolging wordt gegeven aan Motie 88 (toezegging 19/ T159); steun bij het rijk voor de aanpak van criminaliteit en ondermijning in het bijzonder.
Aanpak hennepteelt
In 2019 is het hennepconvenant Midden-Nederland geactualiseerd. Met een geïntegreerde aanpak ten behoeve van bestuursrechtelijke, strafrechtelijke, fiscaalrechtelijke en privaatrechtelijke handhaving wordt het wegnemen van factoren en gelegenheidsstructuren van de verschijningsvormen van de georganiseerde hennepcriminaliteit en daaraan gerelateerde criminogene factoren bevorderd.
Er zijn in totaal 21 panden (bedrijfspanden, woningen, woonwagens) gesloten wegens hennepteelt. Ook is één growshop gesloten.