Inleiding

We willen een gezonde, duurzame en klimaatneutrale stad zijn waarin mensen wonen, werken en verblijven in gezonde lucht, met zo min mogelijk geluidoverlast, een schone bodem en een veilige en vooral groene leefomgeving. We willen zuinig omgaan met energie en grondstoffen door te streven naar een circulaire economie, maatschappelijk verantwoord in te kopen en energie duurzaam op te wekken. We streven ernaar om zo snel mogelijk klimaatneutraal te zijn.

Dat doen we gebieds- en stapsgewijs door te werken aan aardgasvrije gebieden en het stimuleren van opwek van hernieuwbare energie, zoals zonne-energie. Dit scheelt bewoners en bedrijven energielasten, levert banen en bedrijvigheid op en is goed voor milieu en klimaat. Ook 2019 stond in het teken van toewerken naar de volgende doelstellingen: volledig duurzame energie-inkoop in 2020, 20% zon op dak in 2025, minimaal 40.000 woningen van het aardgas af in 2030, 100% duurzame stadsverwarming in 2030 en het gemeentelijk vastgoed verduurzaamt in 2040. We werken daarin samen met netbeheerders en warmteleveranciers en met kleine en grote ondernemers.
29 november 2019 is op de ledenvergadering van de VNG een akkoord gegeven om met de eerste fase van het Klimaatakkoord aan de slag te gaan. Gemeenten nemen daarmee de taak op zich om een Transitievisie Warmte op te stellen om wijk voor wijk van het aardgas af te gaan. Op regionaal niveau moeten gemeenten een Regionale Energiestrategie opstellen. Verder omvat het Klimaatakkoord een groot aantal (proces) afspraken om de energietransitie in Nederland te versnellen en dit haalbaar en betaalbaar te maken.

We willen dat Utrecht een gezonde stad is om in te leven en te bewegen. We krijgen steeds meer te maken met extreem weer: natter, heter en droger. We willen dat de stad goed voorbereid is op deze veranderingen en passen de openbare ruimte hier op aan. De waterkwaliteit kwam door het extreme weer in 2019 onder druk te staan, met name door het ontstaan van blauwalg. In 2019 hebben we vier kilometer riolering vervangen of gerelined en ruim 7,5 ha verhard oppervlak afgekoppeld of onthard. Als gemeente hanteren we ook de afspraak ‘Groen tenzij...’ om onnodige verharding te voorkomen. Er is ruimte gevonden voor nieuw groen, soms op creatieve locaties zoals de groene bushokjes, waarmee we een European Bee Award hebben mogen ontvangen. De jury beloonde ons voor dit slim gevonden en inspirerende initiatief om op een eenvoudige manier bij te dragen aan de biodiversiteit in de stad. Dit is goed voor bijen, hommels, vlinders en andere insecten. Deze circa 300 nieuwe demontabele bushokjes met sedumdaken, bamboezitjes en ledverlichting zijn ook een voorbeeld van circulair bouwen, een thema waar het college van B&W op 8 maart in een collegetour en raadsleden op 11 april in een collegebijeenkomst voor de raad nader over zijn geïnformeerd. Ook hebben we naar aanleiding van toezeggingen aan u onderzoek gedaan naar bankjes in de openbare ruimte. In januari 2020 wordt u hier verder over geïnformeerd.

Tijdens het Duurzaam Gebouwd Congres op 14 februari heeft de gemeente Utrecht de Circulaire Ring gewonnen. Deze prijs ontving de stad omdat zij zich “op alle fronten onderscheidt in de mate van duurzaamheid, de circulaire economie en circulair bouwen”, aldus de jury.
Als 1^e stap naar een circulaire stad is er in 2019 een concept Aanpak Utrecht Circulair 2019-2023 opgesteld. Daarover is op 28 november een stakeholdersbijeenkomst gehouden. In het kader van die aanpak ontwikkelen we nieuwe uitgangspunten, leidende principes en eisen in projecten, tenders, aanbestedingen en beleid met daarbij focus op de speerpunten (bouwen & demonteren, inkoop en afval & grondstoffen). We ondersteunen en leren van circulaire initiatieven, zoals het Hof van Cartesius. Maar ook door ervaring op te doen bij gebiedsontwikkelingen, tenders, inkooptrajecten en pilots in de eigen organisatie. Aansluiting met andere beleidsdoelen, waaronder energie (aardgasloos), gezonde stad (slimme & schone bouwlogistiek), klimaatbestendigheid, wonen, economie en het verduurzamen van het Utrechtse vastgoed wordt daarbij gezocht. Daarnaast geven we met onze eigen circulaire (ver)bouw en inkoop het goede voorbeeld en werken we samen met de Alliantie Cirkelregio en ketenpartners, kennisinstellingen en andere partijen uit de stad en regio.
De Milieu Prestatie Gebouwen (MPG) vormt inmiddels landelijk als één van de belangrijkste indicator voor circulair bouwen. Ook in Utrecht geldt deze norm. Voor nieuwe woningen geldt in het bouwbesluit nu een MPG van 1 (ideaal is 0). In Utrecht wordt op basis van evaluatie van 7.000 nieuwe woningen (in 173 projecten) als gemiddeld een MPG gehaald van 0,63 en bij de ontwikkeling van 6.000 tot 10.000 nieuwe woningen in de Merwedekanaalzone is al een afspraak gemaakt voor een maximale MPG van 0,7. Daarbij wordt via een Stadslab gekeken hoe die MPG komende jaren verder is te verlagen.  

Bovenstaande tabellen geven een overzicht van het saldo van baten en lasten per prestatiedoelstelling voor het hele programma weer.