Weerstandsvermogen en risicobeheersing

De beschikbare weerstandscapaciteit geeft aan hoeveel middelen beschikbaar zijn om eventuele risico’s op te kunnen vangen. De beschikbare weerstandscapaciteit is ten opzichte van de programmabegroting 2020 nagenoeg gelijk gebleven. De volgende onderdelen maken deel uit van de beschikbare weerstandscapaciteit:

[1] Deze bedragen sluiten niet aan op het bedrag dat in de balans staat opgenomen onder algemene reserve. Dit wordt veroorzaakt doordat in de beschikbare weerstandscapaciteit de algemene dekkingsreserve niet meetelt. Voor meer informatie zie de nota Risicomanagement en weerstandsvermogen.

De benodigde weerstandscapaciteit is afhankelijk van de risico’s die onze gemeente loopt. Om die te kunnen bepalen vindt regelmatig een risico-inventarisatie plaats. Hieruit zijn 100 risico’s naar voren gekomen. Voor een volledig overzicht verwijzen wij u naar de geheime bijlage die u bij deze jaarstukken heeft ontvangen. In deze paragraaf treft u op hoofdlijnen de belangrijkste uitkomsten. Voor ieder risico (voor zover mogelijk) wordt een minimale, verwachte en maximale financiële omvang bepaald. Deze inschatting is bepaald op basis van objectieve gegevens of ervaringscijfers. Naast de financiële omvang wordt ook de waarschijnlijkheid waarmee risico’s optreden bepaald. Dit percentage geeft de mate aan waarin de verwachte omvang van het risico meetelt voor de benodigde hoogte van het weerstandsvermogen. De uitkomst van deze berekening betreft de bruto benodigde weerstandscapaciteit. Door het effect van alle beheersmaatregelen hiervan af te trekken wordt de netto benodigde weerstandscapaciteit bepaald. De netto benodigde weerstandscapaciteit wordt conform de nota Risicomanagement en weerstandsvermogen aangepast naar de gewenste mate van zekerheid. Deze is bepaald op 90%. De gewenste mate van zekerheid komt tot uiting in de risicosimulatie die wordt uitgevoerd. Deze risicosimulatie is gebaseerd op de Monte Carlo simulatietechniek die algemeen geaccepteerd is in zowel de profit als de non-profit sector. Hierbij wordt op een computer op basis van gegevens over de individuele risico’s (minimale, verwachte en maximale omvang en waarschijnlijkheid) duizenden keren de werkelijkheid nagebootst. Dit leidt tot een grafiek waaruit is af te leiden wat de verwachte impact van de risico’s is in een willekeurig jaar. Voor deze verantwoording leidt deze exercitie tot een bedrag van 64,47 miljoen euro.

We delen de geïnventariseerde risico’s in naar urgentie en omvang. Hierdoor ontstaat de onderstaande risicokaart waarin per risicoklasse het aantal risico’s opgenomen staat. Dat doen we zowel voor de situatie vóór en na toepassing van beheersmaatregelen, respectievelijk bruto en netto. Daarom treft u hieronder twee risicokaarten.

De bruto risicokaart geeft alle 100 risico’s weer. De risico’s rechtsonder zijn het meest urgent en omvangrijk. Alle risico’s zijn terug te vinden in de geheime bijlage met een overzicht alle risico’s.

De netto risicokaart geeft dezelfde 100 risico’s weer. In deze risicokaart zijn de risico’s echter anders ingedeeld omdat het effect van de beheersmaatregelen hierin is meegenomen. Dit betekent dat er rechtsonder minder risico’s staan dan in de bruto risicokaart. Financieel gezien telt de bruto risicokaart op tot een benodigde weerstandscapaciteit van 145 miljoen euro. Het effect van alle beheersmaatregelen, oftewel het verschil tussen de bruto en netto risicokaart is daarmee 80,5 miljoen euro (145 - 64,5). Dit bedrag kan gezien worden als profijt van het gevoerde risicomanagement en is gestegen t.o.v. de begroting 2020.  Voor een groot deel van deze risico's is een voorziening gevormd binnen de projectbudgetten. Dit leidt tot een stijging van het aandeel beheerste risico's in het risicomodel.

Ten opzichte van de programmabegroting 2020 zijn de onderstaande risico’s gemuteerd. De mutaties bestaan uit risico’s die zijn gestegen, gedaald of vervallen. Daarnaast zorgen nieuwe risico’s voor mutaties. Hiermee wordt tevens de verandering in de benodigde weerstandscapaciteit verklaard. Het gaat hier om mutaties bij benadering, omdat de bedragen afkomstig zijn uit een simulatie.

1. Geheim risico in het programma openbare ruimte & groen.
2. Bij de voorjaarsnota 2020 wordt voorgesteld om voor calamiteiten een aparte reserve op te bouwen. Daarnaast is er steeds meer zicht op de meerjarige ontwikkeling.
3. Deze regeling is beëindigd. Het gaat vanaf nu alleen om periodiek monitoren van de restschuld bij het NRF, die overigens elk jaar zal afnemen en uiteindelijk tot nul zal teruglopen.
4. Geheime risico’s in de programma’s stedelijke ontwikkeling en onderwijs.
5. De gemeente staat niet garant voor de gehele lening, maar deelt dit met de Stichting Waarborgfonds Sport. Jaarlijks vindt er een toets plaats van de jaarrekeningen door SWS. Er wordt dan een risicoprofiel opgesteld. SWS staat garant tot maximaal vijftien jaar. Ook wordt recht van hypotheek gevestigd. Deze maatregelen verlagen het verwachte risico met 2/3.
6. Het risico 'Rijksbijdrage Wsw ontoereikend' volgt de ontwikkeling van de rijksbijdrage. Door een kleine aanpassing van dit budget in de septembercirculaire gemeentefonds 2019 is het risico ook iets gewijzigd.
7. Door aflossing van leningen is de maximale omvang van het risico afgenomen. Er worden geen nieuwe garanties gegeven.
8. Het risico neemt ieder jaar af doordat er lineair wordt afgelost.
9. Geheime risico’s met betrekking tot programma’s Openbare ruimte en groen en Vastgoed.
10. Het aantal aanvragen van Wabo-vergunningen is sterk afhankelijk van de economische ontwikkelingen en Europese en nationale wetgeving en de hieraan gekoppelde bouwproductie en deze is niet door ons te beïnvloeden. Jaarlijks wordt de begroting geüpdatet met de op dat moment voor handen zijnde informatie, maar er is altijd een risico dat de economie zich negatiever ontwikkelt dan voorzien, waardoor de legesopbrengsten achterblijven bij de begroting.
11. Er moet nog een aantal vitale nazorg werkzaamheden worden uitgevoerd, waaronder het vangen van de E-voedingskasten, plaatsen airco units en dergelijke. Als gevolg hiervan kan de continuïteit van de bedrijfsvoering van de gebruikers/huurder gevaar lopen.
12. Geheime risico’s met betrekking tot programma’s bereikbaarheid en onderwijs.
13. Bij het opstellen van de jaarrekening is een analyse van de dubieuze debiteuren gemaakt, oninbare debiteuren zijn afgeboekt en de voorziening is nu toereikend.
14. Per 1 februari 2020 wordt de corporatie opgeheven.

Top 10 risico’s
Hieronder staan de top 10 risico’s, inclusief de projectrisico’s (projecten uit de bestuursrapportage) die opgenomen zijn in Naris op basis van de huidige inzichten. Het is de top 10 bezien vanuit het beslag op het weerstandsvermogen, zowel voor de bruto als de netto risico’s. Bij de bruto risico’s zijn de beheersmaatregelen niet meegenomen. De netto risico’s zijn inclusief de genomen beheersmaatregelen. De projectrisico’s worden beheerst binnen de projecten zelf. Er zijn een aantal uitzonderingen, daar hebben we te maken met exogene risico’s die niet (volledig) binnen het project op te vangen zijn.

Bij de netto risico’s is op plek 10 een geheim projectrisico van wal- en kluismuren zichtbaar. Bij de bruto risico’s is in de top 10 zijn twee nieuwe geheime projectrisico’s van NRU zichtbaar. In de geheime bijlage is zoveel mogelijk inzicht gegeven in de top risico’s per project. Het detailniveau, de uitsplitsing en de kwantificering van de risico’s is afhankelijk van de fase of de complexiteit van het project. De komende tijd gaan we verder met de aanpak Professionalisering van de projectbeheersing van de grote projecten. Hierbij hoort ook het op een standaard wijze omgaan met risicomanagement binnen projecten. Hierdoor zullen we u in het vervolg steeds meer op een eenduidige manier informeren over de projectrisico's en de kwantificering.