Prestatiedoelstelling
P4.1.1 Begeleiden, toetsen, subsidiëren, en financieren van monumenten-renovaties en – onderhoud en het borgen van cultuurhistorische waarden in de stad
- Na een inventarisatie en selectie van onderwijsgebouwen hebben wij negen – naoorlogse – schoolgebouwen aangewezen als gemeentelijk monument. Daarbij is ook gekeken naar de betekenis van de gebouwen bij de ontwikkeling op onderwijskundig gebied. Ook hebben wij nadat duidelijkheid was over het HOV-tracé op de Van Zijstweg de voormalige hovenierswoning aan de Van Zijstweg 51 aangewezen als gemeentelijk monument.
- Wij hebben een inventarisatie van moderne bouwkunst van na 1965 (Post 65) uitgevoerd en oriënteren ons in het kader van de actualisering van ons erfgoedbeleid op hoe in te zetten op behoud daarvan.
- De kennis van cultuurhistorie is ingezet bij ruimtelijke plannen waarbij in cultuurhistorische paragrafen de cultuurhistorische waarden van een gebied zijn aangegeven. In die context wordt cultuurhistorie ook ingezet als een belangrijke factor bij de opstelling van omgevingsvisies en omgevingsplannen in het kader van de komende Omgevingswet.
- Wij hebben meegewerkt aan het nominatiedossier voor de Nieuwe Hollandse Waterlinie dat door het Rijk is ingediend voor aanwijzing als UNESCO-werelderfgoed. Adviseurs van ICOMOS (UNESCO) hebben daarbij verschillende delen van de linie bezocht, waaronder ook rond Utrecht. In verschillende projecten worden de waarden van de linie al meegenomen; bij de Noordelijke Rondweg Utrecht, de herontwikkeling Maarschalkerweerd, het Utrecht Science Park en de vestiging van de International School.
- Erfgoed hebben wij als mede bepalende kwaliteit ingezet bij de omgevingsvisie Binnenstad, de omgevingsvisie Utrecht Science Park, diverse andere omgevingsvisies en de Ruimtelijke Strategie Utrecht. Dat geldt ook voor het ontwikkelperspectief Maarschalkerweerd, de planvorming van de Noordelijke Rondweg Utrecht en de ‘Tuinen van Moreelse’ tussen Catharijnesingel en de noordelijke spoorzone bij Utrecht Centraal.
- Wij hebben bijgedragen aan het nominatiedossier voor de Romeinse Limes, waaronder bijvoorbeeld de restanten van castella onder het Domplein en De Hoge Woerd en een Romeinse weg, dat in 2020 aan de UNESCO zal worden aangeboden.
Begeleiden, toetsen en ondersteuning instandhouding
- Wij zijn met advisering en toetsing betrokken geweest bij 293 kleine en grote planinitiatieven voor Rijks- en gemeentelijke monumenten en overige panden in Beschermd Stadsgezichten. Een deel daarvan - het uitvoeren van onderhoud of ingrepen zonder verlies aan monumentwaarden - kon af gehandeld worden op basis van overleg en advisering zonder aanvraag omgevingsvergunning. Daarmee bewerkstelligen wij lastenverlichting voor de burger en een efficiënte inzet van ambtelijke capaciteit.
- Na een gedegen voorbereiding is de restauratie van de Domtoren gestart. Tijdens de uitvoering zal voor een restauratietechnisch en cultuurhistorisch verantwoorde aanpak nog op een groot aantal punten nader onderzoek vereist zijn.
- Voor zowel een zorgvuldige aanpak van gebouwen als voor input bij gebiedsontwikkeling hebben wij, naast de meer reguliere toetsing bij vergunningaanvragen, onderzoeksgegevens voor grotere projecten vastgelegd in bouwhistorische rapporten en zijn basisrapportages opgesteld van archeologische onderzoeken.
- Voor vergunningplichtige wijzigingen aan monumenten zijn 175 aanvragen omgevingsvergunning voor wijziging van een beschermd monument behandeld. Daarbij maken wij eigenaren van monumenten met voorlichting, advisering en vooroverleg bij vergunningaanvragen bewust van de cultuurhistorische waarden van hun bezit.
- Met als doel eigenaren te informeren over verduurzamingsmogelijkheden hebben wij in samenwerking met Mijn Huis Slimmer een bijeenkomst georganiseerd over het energiezuinig maken van monumenten.
- Een zo authentiek mogelijke kleurstelling bij restauratie- en onderhoudswerkzaamheden draagt bij aan het stadsbeeld, daarvoor hebben wij 31 kleuradviezen uitgebracht.
- Voor twee vrijkomende kerkgebouwen zijn herbestemmingsprofielen uitgevoerd en drie gebouwen hebben een nieuwe bestemming gekregen. Het kerkgebouw aan de Werner Helmichstraat is verbouwd tot appartementen; de Westerkerk is verbouwd tot hotel en dit bijzondere project heeft een prijs gewonnen voor Best-hotel-concept.
- Met zes financieringen uit het Utrechts Restauratiefonds hebben wij de restauratie van gemeentelijke monumenten ondersteund, waarbij vier financieringen voor verduurzamings-maatregelen. Daarnaast heeft het Nationaal Restauratiefonds drie restauratiefinancieringen verstrekt voor restauratie van Rijksmonumenten.
- In het kader van publieksbereik is subsidie verleend voor de organisatie van de Open Monumentendag en Kerken Kijken. (KKU en de Open Monumentendag en de Historische vereniging Vleuten-De Meern-Haarzuilens.
Archeologische monumentenzorg
- Wij hebben als onderdeel van de actualisering van ons erfgoedbeleid een nieuwe archeologische waarden- en verwachtingskaart en beleidskaart gemaakt.
- Wij hebben de kennis van archeologie ingezet bij ruimtelijke plannen; in alle bestemmingsplannen zijn in archeologische paragrafen de archeologische waarden van het gebied aangegeven.
- Er zijn 20. archeologische onderzoeken uitgevoerd, onder andere waarbij delen van de Romeinse weg zijn gevonden, waarbij hiervan een steeds completer beeld ontstaat.
- Wij hebben 275 adviesverzoeken omgevingsvergunning geadviseerd en getoetst aan de Verordening op de Archeologische Monumentenzorg. Doordat wij structureel inzetten op voorlichting, advisering en vooroverleg bij planvorming en vergunningaanvragen zijn veel initiatiefnemers zich bewust van de archeologische waarden in de ondergrond van hun plangebied.
- Er zijn 45 archeologische vooronderzoeken begeleid en basisrapportages beoordeeld, waarmee wij de kwaliteit van de uitvoering en verslaglegging daarvan willen borgen. Daarbij hebben wij 45plannen van aanpak voor archeologische onderzoeken getoetst, waarmee wij de kwaliteit van de uitvoering en verslaglegging daarvan willen borgen. In dit kader is voor een adequate toetsing van activiteiten, waarbij archeologische waarden in het geding kunnen zijn, een aanzet gegeven aan de actualisering van de archeologische waarden- kaart en verwachtingenkaart en het bijbehorende beleidskader.
- Er zijn 20 archeologievergunningen afgehandeld en verstrekt en 20 Programma’s van Eisen, Plannen van Aanpak en basisrapportages beoordeeld van definitief archeologisch onderzoek in gebieden met archeologische waarde of verwachting waarbij de archeologische waarden door planontwikkelingen verloren gingen.
Publieksbereik
- Wij organiseerden opendagen en perspresentaties bij de opgravingen bij de Vikingrijn in het Maximapark (circa 500 bezoekers), Queeckhovenplein en de vondsten van kasteel Vredenburg.
- Van de vondsten van kasteel Vredenburg is een expositie ingericht in het Stadhuis.
- In samenwerking met erfgoedpartners Het Utrechts Archief, Oud-Utrecht, Centraal Museum en Universiteit Utrecht organiseerden we de 2e editie van de Utrechtse Nacht van de Geschiedenis en stelden daarvoor het Stadhuis open en verzorgden verschillende programmaonderdelen.
- We droegen bij aan de exposities Utrecht begint hier in het Utrechts Archief, Dromen in Beton in het Centraal Museum en over de geschiedenis van de Buurkerk en werken aan een tentoonstelling over de archeologische vondsten bij de verbouwing van het voormalig Hoofdpostkantoor aan de Neude tot PostUtrecht.
- In samenwerking met uitgeverij Matrijs hebben wij het boek Utrecht Bouwt 1950-1975 uitgegeven, waarmee wij de waardering en draagvlak voor behoud van naoorlogse bouwkunst willen vergroten.
- Vijfentwintig jaar archeologie in Leidsche Rijn heeft een schat aan informatie opgeleverd. Wij zijn begonnen met de verwerking daarvan in een omvangrijk publieksboek dat zal worden gepresenteerd in het najaar van 2022, bij de afsluiting van de viering van 900 jaar Utrecht.
- Ook met andere historische informatie over de geschiedenis van de stad dragen wij bij aan de voorbereidingen voor de viering van 900 jaar stadsrechten in 2022.
- Onze erfgoedspecialisten hebben enkele tientallen lezingen, presentaties en rondleidingen over actuele ontwikkelingen op het gebied van erfgoed op verzoek van organisaties en evenementen.
- Wij hebben het initiatief genomen tot herplaatsing van een visualisatie van de geschiedenis van de Tolsteegpoort bij de herinrichting van de Tolsteegbarriëre.
- Wij hebben een verkenning uitgevoerd naar de mogelijkheden voor het versterken van de online informatievoorziening voor het ontsluiten van erfgoedinformatie en erfgoeddata. Daarbij wordt gekeken naar de verbetering van de informatievoorziening voor monumenteneigenaren en de ontsluiting van kennis over de (bouw)geschiedenis van Utrecht.
- Vijftig jaar bouwhistorisch en archeologisch onderzoek in de binnenstad hebben wij vertaald in een digitale 3D-visualisatie van de middeleeuwse binnenstad in 1550. Deze visualisatie kan voor verschillende doeleinden worden ingezet – voor zowel digitale ontsluiting via websites en applicaties, als in fysieke visualisaties in publicaties en een maquette.