Prestatiedoelstelling
P1.1.1 Het faciliteren van artistiek interessante activiteiten van Utrechtse makers en culturele instellingen, op diverse locaties in de gehele stad
Wij faciliteren voldoende toegeruste culturele plekken, zowel in de binnenstad als in de diverse wijken. We ondersteunen artistiek aantrekkelijke productie- en programmeringsactiviteiten van Utrechtse culturele instellingen en makers. Met goede faciliteiten willen wij zowel startende talentvolle, als reeds succesvolle makers voor de stad behouden.
Kunst kleurt de stad
In 2019 werd de Cultuurnota 2021-2024 vastgesteld. Het was ook het eerste jaar met nieuwe en vernieuwde subsidiemogelijkheden. Hierdoor konden we meer en andere culturele initiatieven ondersteunen. Belangrijke resultaten dit jaar zijn:
- In september stelde de gemeenteraad de Cultuurnota 2021-2024 ‘Kunst kleurt de stad’ vast. De uitgangspunten voor de nieuwe beleidsperiode zijn een pluriform aanbod, ruimte voor ontwikkeling, een inclusieve cultuursector en stimuleren van creatief vermogen. De adviescommissie Cultuurnota 2021-2024 is op alle fronten diverser geworden. Naast de gebruikelijke vierjarige subsidieregeling voerden we een tweejarige regeling in, als stap tussen de projectsubsidies en de Cultuurnota.
- Met de beleidsregel ‘Professionalisering nieuwe makers en culturele initiatieven’ gaven we ondersteuning aan vijftien jonge culturele makers en organisaties om zich verder te professionaliseren. Uit een evaluatie bleek dat de ontvangers van deze subsidies daardoor ruimte kregen om te groeien. Vrijwel alle ontvangers gaven aan een aanvraag te zullen indienen voor de tweejarige of vierjarige subsidie.
- De nieuwe impulssubsidie was een schot in de roos. 42 startende initiatieven en nieuwe aanvragers vroegen de subsidie aan. Aanvragen kan makkelijk en zonder uitgebreide activiteitenplannen. Een voorbeeld is een jonge, recent afgestudeerde theatermaakster met een bi-culturele achtergrond. Met een impulssubsidie kon zij haar eerste dansvoorstelling gebaseerd op een indrukwekkend persoonlijk verhaal realiseren.
- De criteria voor de projectsubsidies zijn zo aangepast, dat projecten op participatief gebied (cultuureducatie, amateurkunst, cultuurparticipatie) met andere nuances worden beoordeeld dan aanvragen binnen de professionele kunsten. In 2019 hebben we een recordaantal van 212 aanvragen voor een projectsubsidie binnengekregen. Vanwege de druk op het budget wordt er, aan de hand van een aangepaste beleidsregel, steeds kritischer naar aanvragen gekeken. In totaal hebben we 112 culturele initiatieven mede mogelijk gemaakt. Van het kunstenfestival What You See over genderidentiteit tot een popfestival voor het 25-jarig bestaan van dB’s. En van optredens van Catching Cultures Orchestra in wijkcultuurhuis Het Wilde Westen tot het project COHOST, waarin een theatergezelschap samenwerkt met het sociaal domein.
Cultureel aanbod
De veelzijdigheid van het culturele leven in de stad blijkt duidelijk uit de programmering van de meerjarig gesubsidieerde instellingen. Daarmee breken zij steeds weer records in bezoekersaantallen. Een aantal hoogtepunten uit 2019:
- Cultureel stadslab RAUM verdubbelde haar bezoekersaantallen ten opzichte van 2018. De organisatie deed dat met een breed palet aan laagdrempelige én verdiepende activiteiten voor zowel buurtbewoners (zoals de buurtborrels) als voor de hele stad (zoals Berliner Garten, Summer Play en Cirque du Data).
- De Stadsschouwburg Utrecht had een hoog aantal bezoekers en produceerde in samenwerking met Het Filiaal de goed ontvangen kerstvoorstelling Back to Oz. Ook kwam de schouwburg met een nieuw concept; The Future is Now. Dit is een speciale programmering voor dertigers waarbij je ook buiten de zalen van het theater van alles kunt beleven.
- TivoliVredenburg is niet meer weg te denken als het muzikale huis van en voor iedereen, met een brede programmering van hoge kwaliteit die uiteenlopende publieksgroepen aanspreekt. De pleinen in het gebouw worden steeds inventiever benut. De exploitatie is op orde en het aantal bezoekers (1,3 miljoen euro) is weer licht toegenomen ten opzichte van 2018.
- TivoliVredenburg is ook het vaste podium voor diverse spraakmakende festivals die in 2019 alle een succesvolle editie kenden. Van Festival Oude Muziek, Catching Cultures en Gaudeamus tot Transition en Le Guess Who?. Het Internationaal Kamermuziek Festival - weer terug in de kerstperiode, mét Janine Jansen – trok volle zalen. De eerste aflevering van Footprints gewijd aan traditionele en moderne geluiden met invloeden uit verre windstreken was uitverkocht. Naast de muziekprogrammering kwamen de activiteiten op het gebied van kennis en debat tot bloei. Zoals wekelijkse programma’s over actuele onderwerpen, van lezing tot talkshow tot debat, en soms een festival.
- Nog nooit hebben de Utrechtse musea zoveel bezoekers getrokken als in 2019. Bijna alle musea zagen het bezoekersaantal groeien. Het Centraal Museum (inclusief het Nijntje Museum en het Rietveld Schröderhuis) trok 364.000 bezoekers. 2019 was het een na beste jaar uit de geschiedenis van het museum. Dit najaar presenteerde het Centraal Museum Dromen in beton, een tentoonstelling over twee voor Utrecht zeer kenmerkende bouwprojecten met een onstuimige geschiedenis: Kanaleneiland en Hoog Catharijne. Hiervoor speelde het museum een verbindende rol tussen verschillende Utrechtse partijen.
- Museum Speelklok opende de Koninklijke Kamer, een ruimte met speelklokken en speeldozen met een koninklijke geschiedenis. Het absolute topstuk is de Clay klok uit 1738. Deze gigantische speelklok van wereldklasse is tweeënhalve meter hoog en wordt ook wel de Nachtwacht onder de speelklokken genoemd. De klok werd in 2016 mede met steun van de gemeente voor 0,720 miljoen euro aangekocht. Na een intensieve restauratie in samenwerking met het Rijksmuseum is de Clay klok sinds tijden weer te zien en te beluisteren.
- De Utrechtse beeldende kunstinstellingen Casco en BAK stelden onderwerpen aan de kaak waarmee ze ver vooruit lopen op maatschappelijke ontwikkelingen en de publieke opinie. De instellingen laten zien dat ze een goede antenne hebben en geven hiermee invulling aan de kritische ruimte ofwel het ‘buiten de lijntjes kleuren’ zoals dat in de nieuwe Cultuurnota wordt genoemd. Het Impakt festival nam in 2019 de manier waarop computer interfaces ongemerkt ons leven steeds meer beïnvloeden onder de loep. BAK organiseerde Trainings for the Not-Yet, een project samengesteld door kunstenaar Jeanne van Heeswijk. Verschillende personen werden bijeen gebracht om alternatieve manieren van samenzijn te verbeelden en tot uiting te brengen, in het licht van urgente ecologische, politieke, sociale en economische problemen.
- In het Werkspoorgebied vond Le Mini Who plaats, de gratis toegankelijke satellietprogrammering van Le Guess Who?. Samen met organisaties die in het gebied actief zijn, zoals dB’s, De Coöperatie, De Nijverheid, buurthuis de Oase en het Hof van Cartesius) trokken zij met interessante programmering veel publiek op een locatie buiten het centrum.
- Het Nederlands Kamerkoor maakte indruk met het project Vergeten. Aan dit concert over dementiewerkte acteur Arjan Ederveen en het Alzheimercentrum in Amsterdam mee. De productie wordt in 2020 weer uitgevoerd.
- We hebben een verkennend onderzoek naar de mogelijkheden voor het Utrechtse medialandschap laten uitvoeren. Op basis van de onderzoeksresultaten blijven we de subsidie geven aan FunX. FunX geeft een diversiteitsimpuls aan het medialandschap. Ook hebben we binnen de gemeente een vast contact aangewezen voor vragen over het medialandschap.
- We ondersteunden Residenties in Utrecht, dat het verblijf van bijzondere internationale gasten in de stad mogelijk maakt. In 2019 was dat onder andere de Argentijnse choreografe Amparo Gonzalez Sola. Hij werkte met cliënten, therapeuten en omwonenden van Altrecht in Den Dolder en studenten van het ROC, de Hogeschool Utrecht en Universiteit Utrecht, en de Britse theatermaker Richard Gregory. In december startte de residentie van Gregory.
- Filmtheater ’t Hoogt heeft de locatie in de binnenstad verlaten. Zij vertoonden films in wijkcultuurhuis Stefanus, de Metaal Kathedraal en de Nijverheid. Eind 2019 nam de gemeenteraad het plan aan voor de Machinerie, een centrum voor film en beeldcultuur in het Werkspoorgebied. ’t Hoogt wordt hier onderdeel van.
- We Are public is na een intensieve campagne van start gegaan in zowel Utrecht als Amersfoort. Er zijn inmiddels 50 partners die hun programma via We Are Public aanbieden. Het percentage We Are Public-leden van buiten de regio dat voorstellingen en concerten in Utrecht bezoekt, is 20%. Een mooie aanwinst voor de stad. Het publiek komt op een laagdrempelige manier in aanraking met het veelzijdige en avontuurlijke aanbod van de regio.
- We hebben bijgedragen aan kunstwerken bij meerdere scholen en openbare gebouwen en in wijken. Dit is mogelijk door de 1,5% regeling of het Fonds Stadsverfraaiing. Bij deze kunstopdrachten worden bewoners of gebruikers van een gebouw betrokken. Soms leidden de kunstprojecten tot discussie in de stad. In 2019 zijn vijf kunstprojecten opgeleverd: het Beeldenpark Croeselaan met werken van diverse kunstenaars, het marktmozaïek van Jennifer Tee op het Vredenburgplein, een neon-kunstwerk van Saskia Noor van Imhoff in Bibliotheek/Wijkbureau Leidsche Rijn, het kunstwerk Romanesco Dream van Monira al Quadiri voor VMBO-school Volt! en het project Poëtische Ontmoeting van kunstenaar Jozef Legrand in het nieuwe winkelcentrum De Gaard.
Ruimte voor talentvolle makers
We zijn trots op de talentvolle makers die vanuit Utrecht aan een nationale en internationale carrière bouwen. Vele Utrechtse makers mochten in 2019 een prijs ontvangen voor hun werk. Enkele voorbeelden daarvan zijnde Gouden Zwaan voor de meest indrukwekkende dansprestatie voor de choreografie van Shailesh Bahoran. Schrijver Maxim Februari ontving de C.C.S. Croneprijs voor zijn hele oeuvre en Chimamanda Ngozi Adichie kreeg de Belle van Zuylenring. Bij de uitreiking van de ijzeren podiumdieren riep de Vereniging Nederlandse pop/podia en festivals Barry Spooren van Le Guess Who? uit als beste Marketeer. We reikten de HKU Gemeenteprijs uit aan Emése van de Steen, een talentvolle theaterdocente met grote bevlogenheid voor het werken met jongeren.
Om Utrecht zo aantrekkelijk mogelijk te maken en te houden voor makers en hebben we hard gewerkt aan het creëren van de benodigde werkruimte in de stad. Hiervoor is in 2019 het volgende gebeurd:
- Voor de Proeftuin Stedelijke Regio is samen met de Provincie Utrecht en gemeente Amersfoort onderzoek gedaan naar de ruimtebehoefte van creatieve makers. Gekeken is naar de mogelijkheden van leegstaand erfgoed. Uit dit onderzoek blijkt een groeiende vraag naar ruimte. Leegstaand erfgoed kan dit voor een deel oplossen, maar is in mindere mate beschikbaar dan vooraf gedacht. In het vervolg op de proeftuin zullen we een aantal locaties in de regio verder laten onderzoeken. Mogelijk worden dit nieuwe locaties voor cultuur.
- In de tweede helft van 2019 is de vestiging voorbereid van een aantal nieuwe huurders in een tijdelijk gebouwencomplex van DePlaatsmaker op het Berlijnplein. Het gaat onder andere om het NUT, de Buurtwerkkamer en Jonge Honden. Zij gaan de komende jaren activiteiten voor diverse doelgroepen organiseren en bereiden zich voor op een permanente voorziening.
- Op basis van het werkplan huisvesting voor de creatieve sector zorgden we ervoor dat de Vlampijpateliers behouden blijven voor de culturele sector. Het pand wordt gerenoveerd. Het Hof van Cartesius kan uitbreiden. Daarvoor maken ze gebruik van het Borgstellingsfonds voor broedplaatsen. Dit borgstellingsfonds is in 2019 ook gebruikt voor De Nijverheid, Vrijhaven en ConcertLab in de Leeuwenberghkerk. Ook zorgden we ervoor dat ruimte voor creatieve makers en culturele functies onderdeel zijn van het koersdocument Leefbare Stad en Maatschappelijke Voorzieningen, de RSU 2040 en diverse omgevingsvisies
- Kytopia is uit het pand aan de Oudegracht vertrokken en heeft een tijdelijk onderkomen gevonden in Den Dolder. Helaas is gebleken dat er geen nieuwe plek zal komen voor het gehele collectief.