Effectdoelstelling
P2.1.1 Uitvoeren van activiteiten gericht op het voorkomen en/of bestrijden van verstoringen van de openbare orde en maatschappelijke onrust
Demonstraties
In 2019 hebben ongeveer 220 demonstraties plaatsgevonden. In 2018 waren dit er ongeveer 150. Het aantal demonstraties is de afgelopen jaren sterk gestegen. In 2019 was er veel aandacht in Utrecht en in het land voor anti-abortusdemonstraties. Zie ook de raadsbrief.
In Utrecht hebben zes demonstraties plaats gevonden zonder dat hiervoor voorafgaand een kennisgeving is gedaan, in 2018 waren dit er drie.
Stille tocht 22 maart
Met politie en andere partners binnen en buiten de gemeente is het initiatief van bewoners van de stad ondersteund om de tramaanslag te herdenken met een stille tocht. Bij de stille tocht hebben circa 16.000 mensen gezamenlijk stil gestaan bij en respect getoond aan de slachtoffers en de hulpverleners van het tramincident.
Voetbal
In 2019 zijn acht vergunningen verleend voor betaald voetbalwedstrijden waarvan zeven aan FC Utrecht. Drie daarvan waren collectieve vergunningen voor het spelen van meerdere wedstrijden. Daarnaast is Elinkwijk een vergunning verleend voor het spelen van een oefenwedstrijd tegen FC Utrecht. In totaal zijn 39 thuiswedstrijden van FC Utrecht en Jong FC Utrecht voorbereid in het kader van de Eredivisie en de play offs van de Eredivisie, de Keuken Kampioen Divisie en de Europa League.
Overlastwet
Bij langdurige en ernstige overlast van groepen en individuen kan de Wet Maatregelen Bestrijding Voetbalvandalisme en Ernstige Overlast (Overlastwet) worden toegepast.
In 2019 hebben in Lombok twee individuen een verblijfsontzegging opgelegd gekregen. Voor de Breedstraatbuurt zijn in 2019 54 verblijfsontzeggingen (24 uur) uitgeschreven en twaalf verblijfsontzeggingen voor de duur van één maand.
Evenementen
Vanwege de druk op de stad vragen evenementen vaak meer voorbereiding en actie, bijvoorbeeld omdat bij evenementen vaak druk op de leefbaarheid wordt ervaren door bewoners. Dit vraagt vaak meer maatregelen en communicatie.
In 2019 waren er 525 evenementen in onze gemeente. Daarnaast zijn 188 vergunningvrije straatfeesten aangemeld. De overige evenementen, variërend van een klein evenement tot een groot dancefeest, zijn ten behoeve van de vergunningverlening, samen met politie en Veiligheidsregio, getoetst op onder meer veiligheid.
Koningsdag
Koningsdag is multidisciplinair voorbereid door de gemeente, politie en VRU (brandweer en GHOR). Ook partners als NS, Klépierre en U-OV zijn betrokken in de voorbereiding.
Tijdens Koningsdag 2019 zijn, in samenspraak met alle partners, maatregelen ingezet om de drukte en publieksstromen te managen. Hierbij is rekening gehouden met de verschillende evenementen en de werkzaamheden in en rondom het stationsgebied en in binnenstad. Beide dagen zijn, op enkele opstootjes na, feestelijk verlopen. Dit mede door de inzet van de hulpdiensten.
Jaarwisseling
Bij de voorbereiding van de jaarwisseling is intensief samengewerkt tussen verschillende organisatieonderdelen, maar ook met partners en vrijwilligers in de stad. De aanpak van vuurwerkoverlast is versterkt door onder meer het vergroten van de meldingsbereidheid, de inzet van vuurwerkteams en de invoering van meer vuurwerkvrije zones. De samenwerking met bewoners die in groten getale de straat op gingen om toezicht te houden, had een positief effect.
Door gerichte communicatie zijn bewoners, instellingen en bezoekers van en rondom vuurwerkvrije zones geïnformeerd over de maatregel. Instellingen in de gebieden kregen de beschikking over het telefoonnummer van het vuurwerkteam zodat zij bij overlast direct in contact konden treden met de handhavers.
Tijdens de jaarwisseling is wederom flexibel cameratoezicht ingezet, dit jaar in de wijken Kanaleneiland en Overvecht. Voor deze locaties is gekozen vanwege jaarlijks terugkerende autobranden in het gebied. De aanpak van autobranden is versterkt met een mix van preventieve en repressieve maatregelen.
De discussie over de aanpak van vuurwerkproblematiek wordt het komend jaar ook op landelijk niveau scherper gevoerd. Utrecht volgt deze discussie nauwgezet en zal waar mogelijk samen met de G4 aan de discussie deelnemen. Zie ook de raadsbrief Terugblik jaarwisseling 2019-2020.
Gebiedsverboden en openbare ordebevelen
Er zijn in 2019 22 besluiten genomen op basis van artikel 172a van de Gemeentewet (Voetbal- en overlastwet). Dit aantal is lager dan in 2018 (34). Er zijn minder maatregelen opgelegd naar aanleiding van voetbalgerelateerde incidenten, namelijk 9 (2018: 25).
Voor het overige is in de toepassing van het instrumentarium een onderscheid te maken in wijkgebonden overlast en incidentgerichte maatregelen. Bij de wijkgerelateerde overlast was in vrijwel alle gevallen sprake van psychiatrische of verslavingsproblematiek als onderliggende oorzaak van overlast. In diverse gevallen is een persoonsgerichte aanpak gevolgd met ondersteuning van het Veiligheidshuis. Twee jeugdigen die ernstig overlastgevend waren kregen een gebiedsverbod aangezegd. Na een zienswijzegesprek in aanwezigheid van ouders is dit voorwaardelijk gemaakt. Een ernstig incident in de Kanaalstraat waarbij politie-agenten werden aangevallen terwijl zij een aanhouding verrichtten was aanleiding om vier personen een gebiedsverbod op te leggen.
In 2019 heeft de burgemeester relatief veel (15) besluiten (artikel 172 lid 3) moeten nemen als onmiddellijke reactie op incidenten. In een achttal gevallen ging het hierbij om een sluiting van een winkel- of bedrijfspand na een beschieting of plaatsing van een explosief. In een geval ging het om ernstige overlast door een bezoeker van een woning in Overvecht die gepaard ging met intimidaties van buren. In een ander geval betrof het een jongere die op brandstichting was betrapt. In de aanloop naar de jaarwisseling maakte de burgemeester in vijf gevallen gebruik van zijn bevoegdheid om een openbare ordebevel op te leggen. Hierbij was sprake van vernielingen en ernstige overlast met zwaar illegaal vuurwerk.
In 2019 zijn in Lombok twee verblijfsontzeggingen opgelegd. Voor de Breedstraatbuurt zijn in 2019 54 verblijfsontzeggingen (met een duur van 24 uur) opgelegd en twaalf verblijfsontzeggingen voor de duur van één maand.
Cameratoezicht 2019
We hebben cameratoezicht ingezet ter voorkoming en bestrijding van overlast, geweld en criminaliteit in de openbare ruimte. Dat gebeurde alleen op plekken waar dit onderdeel uitmaakt van een pakket aan maatregelen om veiligheidsproblemen aan te pakken. We stelden het uitvoeringsplan cameratoezicht 2019 op, waarin het gebruik van vaste camera’s is geëvalueerd. In het beleidskader 2019-2022 is op basis van de evaluatie onder meer vastgesteld dat er meer flexibele en minder vaste camera’s komen. Hiervoor zijn drie vaste camera’s verwijderd. De drie flexibele camera’s zijn uitgebreid met een extra set van drie camera’s. In het uitvoeringsplan 2019 is onderbouwd welke camera’s weggehaald zijn om deze verandering te realiseren. Ook andere veranderingen en verplaatsingen zijn hierin toegelicht.
Centraal in dit uitvoeringsplan staat hoe de effectiviteit van de huidige camera’s verbeterd wordt op basis van een analyse van cijfers, registraties van politie en besprekingen in de wijken.
Maatschappelijke onrust en Bestuurlijke Informatie Justitiabelen (BIJ)
Alle signalen van mogelijke maatschappelijke onrust zijn beoordeeld en zo nodig opgepakt. Alle meldingen van terugkerende gedetineerden die ernstige gewelds- of zedendelicten hebben gepleegd zijn in behandeling genomen. Deze meldingen vallen onder Bestuurlijke Informatie Justitiabelen (BIJ), waarbij de burgemeester vooraf informatie ontvangt om maatschappelijke onrust te voorkomen. Daarnaast is met diverse partners gewerkt aan een aantal dossiers om maatschappelijke onrust te voorkomen.
Polarisering / radicalisering
Er zijn geen uitreizigers bekend die uit Utrecht vertrokken zijn sinds de val van ISIS. De aanpak is verbreed naar alle vormen van radicalisering. In 2019 zijn 85 signalen van radicalisering en extremisme onderzocht. In totaal hebben 211 professionals deelgenomen aan verschillende vormen van deskundigheidsbevordering en heeft het stroomschema een update gekregen. De raad wordt twee keer per jaar over de stand van zaken rondom de aanpak van polarisatie en radicalisering geïnformeerd. De laatste keer was dat in januari 2020 in de Raadsbrief Utrecht zijn we samen. Daarin wordt weergegeven wat de stand van zaken is op de drie pijlers (preventie, signalering en hulpverlening en repressie) van Utrecht zijn we samen (UZWS). In december 2019 is de raad geïnformeerd over de casuïstiek Radicalisering.
In 2019 is op 18 maart naar aanleiding van het verschrikkelijke schietincident op het 24 oktoberplein en in de nasleep daarvan het netwerk (UZWS) ingezet om polarisatie en radicalisering zoveel mogelijk te voorkomen. Tijdens de crisis zijn vanuit UZWS verschillende (informele) netwerken geactiveerd, geïnformeerd en op de hoogte gehouden van ontwikkelingen. Daarnaast zijn verschillende partners voorzien van handelingsperspectief. Te denken valt aan de inzet van het jongerenwerk, openstelling van buurthuizen en de inzet daarin van sociaal makelorganisaties en slachtofferhulp en lesbrieven aan scholen. Een wisselwerking van deze activering is dat er ook veel signalen terug zijn gekomen uit dit netwerk. Hierdoor konden sentimenten in de stad gemonitord worden. Op 2 april 2019 was er een stedelijke bijeenkomst met ongeveer 65 deelnemers vanuit het netwerk van UZWS waar uitgebreid stil is gestaan bij het schietincident in de tram en de aanslag in Nieuw Zeeland op 15 maart 2019.
Na de zomer is het onderzoeksrapport en de raadsbrief over alFitrah gepubliceerd. Bij de aanpak op problematisch gedrag is de driesporen aanpak (1. Interactie en dialoog, 2. Aanspreken en confronteren, 3. Verstoren en handhaven) uitgebreid met spoor X (weerbaarheid en veerkracht).