Prestatiedoelstelling
P2.3.1 Uitvoeren maatregelen Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL), inclusief jaarlijkse monitor en bijsturing
Zoals elk jaar is ook in 2018 de luchtkwaliteit gemonitord, zowel met metingen als met berekeningen. De rekenresultaten over 2018 kwamen beschikbaar eind 2019. In december 2018 is de landelijke NSL-monitoringsrapportage (met rekenresultaten over 2017 en prognosejaren) verschenen en samen met de gemeentelijke Luchtmeetnetrapportage (over meetjaar 2017) én de gemeentelijke NSL-monitoringsrapportage naar de raad gestuurd. De gemeentelijke Monitoringsrapportage 2019 bespreekt beknopt eind december 2019 de verschenen landelijke NSL-Monitoringsrapportage (met rekenresultaten over 2018 en prognosejaren) en zoomt vervolgens in op de Utrechtse situatie. Tegelijkertijd met deze gemeentelijke NSL-Monitoringsrapportage wordt begin 2020 de Luchtmeetnetrapportage over het meetjaar 2018 uitgebracht.
In 2019 en begin 2020 vond de uitwerking plaats van een nieuw maatregelpakket met luchtmaatregelen. Hiermee kan inhoud worden gegeven aan de opdracht uit Motie 2015/78. In de motie draagt de raad het college op te streven naar voortdurende verbetering van de luchtkwaliteit en te streven naar het behalen van de WHO-advieswaarden. De maatregelen uit het Actieplan Schoon Vervoer (Mobiliteit) dragen ook bij aan het verbeteren van de luchtkwaliteit.
Eind 2018 is in samenwerking met het RIVM en Universiteit Utrecht gestart met een living lab pilot om met innovatieve low-budget sensoren fijnstof te meten. Dit leverde meteen bij de jaarwisseling 2018-2019 inzicht in de verhoogde fijnstofconcentraties door het vuurwerk. Meer algemeen doen we ervaring op met sensoren voor luchtkwaliteitsmetingen, die wellicht op termijn voor een aanvulling of vervanging kunnen zorgen voor het bestaande Utrechtse luchtmeetnet (NO2 metingen met Palmesbuisjes). Daarnaast neemt de gemeente sinds medio oktober 2019 deel aan het snuffelfietsproject van de provincie Utrecht: 75 fietsers verzamelen op hun fietstochten in en rond de gemeente Utrecht (open) data over routes en luchtkwaliteit. De in dit burgerwetenschap-project verzamelde gegevens kunnen bijvoorbeeld helpen bij het verbeteren van de infrastructuur voor fietsers en bij het ontwikkelen van schone fietsroutes
In vervolg op het RIVM onderzoek 'Gezonde Omgeving Utrecht (GO! Utrecht)’ en het RoyalHaskoningDHV-onderzoek 'Verkenning aanvullende luchtkwaliteit-maatregelen Utrecht’, vond in 2019 het vervolgonderzoek plaats. Het doel hiervan is maatregelen verder uit te werken en te onderbouwen om op zo kort mogelijke termijn de luchtkwaliteit in Utrecht naar de (gezondheidskundige) WHO advieswaarden te kunnen brengen. Hierbij keken we zowel naar de effecten op luchtkwaliteit als naar de effecten op gezondheid.
Door de provincie Utrecht is een Uitvoeringsagenda Gezonde Lucht regio Utrecht opgesteld waarin concrete maatregelen zijn opgenomen om de luchtkwaliteit verder te verbeteren en toe te werken naar de advieswaarden van de WHO. Door de gemeente Utrecht is deelgenomen aan de uitvoering van deze agenda. Om de druk op gezondheid zo laag mogelijk te houden, hebben we in 2019 verder gewerkt aan de motie ‘Geen vuiltje aan de lucht met de WHO advieswaarde’.
Het regeerakkoord kondigt het opstellen van een Nationaal Actieplan Lucht aan. Door het ministerie is dit omgedoopt tot het Schone Lucht Akkoord. Op basis van het advies van de Gezondheidsraad zet het ministerie zich in voor een permanente verbetering van de luchtkwaliteit om zo te komen tot een vermindering van gezondheidsrisico’s als gevolg van luchtverontreiniging door toe te werken naar de gezondheidskundige advieswaarden van de WHO. Door de gemeente Utrecht is deelgenomen aan de verschillende bijeenkomsten en werkgroepen (kennissessie, uitwerkingssessies etcetera) die hebben geleid tot dit bestuursakkoord (SLA). Op uitnodiging van het ministerie van I&W werkten we mee aan de pilot voor een voorlichtingscampagne over houtstook en de pilot stookalert. Dit resulteerde in het landelijk beschikbaar komen van voorlichtingsmateriaal en de introductie van het RIVM stookalert. De gemeente Utrecht was samen met de provincie Utrecht gastvrouw bij de ondertekening van het Schone Lucht Akkoord in het Stadskantoor op 13 januari 2020.
De gemeente heeft begin 2019 bijgedragen aan de EU Fitness Check of the Ambient Air Quality guidelines Directives in Brussel en eind november aan het EU Clean Air Forum in Bratislava. De gemeente Utrecht is partner in de Europese Agenda Stad Luchtkwaliteit om actief beleid te beïnvloeden voor regelgeving en financiering in de Europese Unie voor schonere lucht. Daarvoor is op de Sofair European Air Quality Conference bij de plenaire afsluiting de Utrechtse aanpak gepresenteerd en is actief deelgenomen aan het Clean Air Forum in Bratislava, beide georganiseerd door de Europese Commissie met de juiste stakeholders als aanwezigen. We hebben een voorstel ingediend bij het UIA (Urban Innovative Actions, een Europese subsidieregeling ter stimulering van duurzame stedelijke ontwikkeling) voor een innovatief project om de luchtkwaliteit rond toekomstige bouwactiviteiten te verbeteren. Toekenning of afwijzing volgt in 2020.