2.2. Verbeteren van huisvesting bijzondere doelgroepen en vergroten kansen op de woningmarkt van woningzoekenden

Prestatiedoelstelling
P2.2.1 We maken en monitoren prestatieafspraken met de Utrechtse corporaties

In 2019 zijn, op basis van de nieuwe Woonvisie, het Stadsakkoord en de monitorresultaten van de vorige prestatieafspraken, de afspraken over de kwantitatieve en kwalitatieve opgaven met de vijf grootste woningcorporaties (verenigd in de STUW) hernieuwd. De eerste stap was het maken van meerjarige stedelijke prestatieafspraken, die in september 2019 zijn getekend. Deze vormen een kader voor de jaarlijkse afspraken die per corporatie en huurdersorganisatie worden gemaakt. Vervolgens zijn eind 2019 deze zogenaamde individuele afspraken gereedgekomen en op 15 januari 2020 getekend.
Een belangrijk thema in deze afspraken is een verdere groei van de sociale voorraad door in te zetten op het realiseren van 600 – 725 extra betaalbare woningen, bij gronduitgifte gericht op het programma sociaal de corporaties goed in positie te brengen en door in te zetten op verdichting op bestaande locaties van corporaties. Maar ook de thema’s betaalbaarheid (o.a. door middel van pilot huurkorting en passend toewijzen) en verduurzaming van de sociale voorraad (bestaand en nieuwbouw). Belangrijke rode draad in de prestatieafspraken is het verbeteren van de balans in de stad. Om deze te verbeteren maken wij samen met de corporaties een wijkenstrategie waarin we inzichtelijk maken hoe de sociale voorraad zich per wijk ontwikkelt in de komende vier jaar. T.b.v. de balans onderzoeken we manieren om anders toe te wijzen (via vrije toewijzingsruimte) en bekijken we mogelijkheden voor ruiling met marktpartijen. Corporaties zullen in 2020 hun programma voor plaatsing zonnepanelen intensiveren.

Prestatiedoelstelling
P2.2.2 We stellen een regionale huisvestingsverordening op en voeren deze uit

Op 1 juli 2019 is de nieuwe Huisvestingsverordening Regio Utrecht in werking getreden. De wijzigingen ten opzichte van de vorige verordening betreffen:

• behoud van 75% inschrijftijd bij acceptatie woning;
• voor de doorstromingsregeling van Groot naar Beter wordt geen leeftijdsgrens meer gehanteerd;
• mogelijkheden voor gemeenten voor verruiming van het zoekprofiel, Utrecht heeft dat benut door het zoekprofiel voor maatschappelijke urgenten te verruimen met het woningtype beneden-/bovenwoning;
• er zijn inkomensvoorrangsgrenzen voor de middenhuur opgenomen;
• In het lokaal beleid van de verordening is een minimaal lotingpercentage van sociale verhuringen opgenomen (10%).

Daarnaast is in het lokale deel van de verordening, over de samenstelling van de woningvoorraad, de WOZ-waarde als schaarstegrens losgelaten en geldt de vergunningplicht voor het onttrekken, samenvoegen, omzetten, en woningvormen nu voor de gehele woningvoorraad. De financiële compensatie voor de omzettingsvergunning is verlaagd van € 241,- naar € 120,- per m2 en zijn lagere eisen vastgesteld voor het minimale gebruiksoppervlak bij splitsingen in de Binnenstad en bij omzettingen. In 2019 zijn er 35 omzettingsvergunningen aangevraagd, waarvan er veertien zijn verleend en zeven geweigerd. Er zijn 43 splitsingsvergunningen aangevraagd waarvan er 24 zijn verleend en acht geweigerd.

Prestatiedoelstelling
P2.2.3 We stimuleren en faciliteren het woningaanbod in de middeldure huur- en koopsector en voor studenten en starters

• We hebben samen met onderwijsinstellingen, SSH en Vidius  een lokaal convenant studentenhuisvesting voorbereid, dat het bestaande actieplan Studentenhuisvesting zal vervangen. Wij hebben onderzoek gedaan naar de huisvesting van uitwonende studenten in Utrecht en zijn betrokken bij landelijke onderzoeken met als doel knelpunten in studentenhuisvesting aan te pakken, zoals het tekort aan betaalbare onzelfstandige eenheden. Wij hebben ten behoeve van het verbeteren van de positie van internationale studenten op de woningmarkt een promotiecampagne voor hospitaverhuur aan internationale studenten actief ondersteund en de informatievoorziening aan deze groep studenten verbeterd.  Doordat maar tien zelfstandige studentenwoningen zijn gerealiseerd en het aantal tijdelijke eenheden (Archimedeslaan en sloopwoningen SSH) met 682 is afgenomen kent 2019 een negatief resultaat voor het aantal studentenwoningen. Wel zijn 1.400 nieuwe studenteneenheden in aanbouw genomen, die in 2020 worden opgeleverd.
• Zoals beschreven in de regionale Woondeal met het Rijk zijn wij pilots gestart om misstanden op de woningmarkt aan te pakken. Wij richten ons op de regionale verbreding van de aanpak huisjesmelkers en het Huurteam, op het opsporen van malafide praktijken en op de bescherming van huurders. Het Huurteam Utrecht is sinds juni 2019 regionaal actief. Dit heeft geleid tot een aantal nieuwe meldingen, adviezen en woningopnames.
• Actieplan Middenhuur: in het Stadsakkoord Wonen hebben wij met beleggers en ontwikkelaars  afspraken gemaakt over de uitvoering van de voorrangsregels voor de middenhuur. Samen met Bouwinvest en Woningnet zijn wij een pilot gestart, waardoor de woningen ook in het aanbodoverzicht van Woningnet zijn geplaatst. Beleggers en ontwikkelaars willen de komende vijf jaar overeenkomsten sluiten voor de realisatie van 4.500 middenhuurwoningen in de stad.
• We zijn met corporaties en zorginstellingen in gesprek over de realisatie van verschillende gemengd-wonen projecten, die vanaf 2020 zullen worden gerealiseerd.
• Het huurteam heeft 605 woningopnames gedaan, waarvan 417 voor onzelfstandige en 188 voor zelfstandige woonruimten.
• Wij een analyse voorbereid van de Utrechtse koopwoningmarkt en mogelijke maatregelen voor  verbetering voor met name koopstarters. In samenwerking met het Ministerie van BZK onderzoeken wij de mogelijkheid van een zelfbewoningsplicht in de bestaande bouw. In de nieuwbouw wordt zelfbewoningsplicht toegepast in Leeuwesteijn en Merwedekanaalzone.
• Het Fonds Toevoegen Woonruimte is geëvalueerd. In 2020 zal een besluit worden genomen tot eventuele aanpassing. Er zijn 9 aanvragen uit het Fonds gehonoreerd, er is in totaal voor 0,255 miljoen euro aan subsidie verleend voor de realisatie van ongeveer 40 zelfstandige woonruimten.  
• Jongeren van 18 tot 23 of 30 jaar (keuze van de verhuurder) hebben voorrang bij woonruimte voor alleenstaanden of tweepersoonshuishoudens en die gelabeld is als jongerenwoning.

Prestatiedoelstelling
P2.2.4 We stimuleren en faciliteren de huisvesting van bijzondere doelgroepen

Samen met corporaties en zorginstellingen hebben wij in het Plan van Aanpak huisvesting en ondersteuning kwetsbare groepen een taakstelling afgesproken voor het aantal te leveren sociale huurwoningen aan de uitstroom uit (zorg)instellingen en instroomwoningen met ambulante (zware) zorg thuis. Van de afgesproken 385 woningen hebben de corporaties er 238 geleverd voor de doelgroep MO/BW. Dat is 62% van de doelstelling. De afspraken in het Plan van Aanpak hebben dus nog niet geleid tot een verhoging van het aantal woningen ten behoeve van de MO/BW doelgroep. Dat beeld komt overeen met de algemene beschikbaarheid van (sociale huur)woningen; in 2019 zijn bij de woningcorporaties 10% minder woningen vrijgekomen voor verhuur. Het aantal verhuizingen (mutatiegraad) was gering. Ook in nieuwbouw is weinig nieuwe woningvoorraad beschikbaar gekomen.

In het Plan van Aanpak zijn door gemeente, zorgaanbieders en woningcorporaties tal van maatregelen en actiepunten afgesproken om het aantal woningen voor MO/BW in- en uitstroom te verhogen. In de tweede helft van 2019 zijn maatregelen (zoals ten aanzien van de werkprocessen voor matching en toeleiding) geïmplementeerd, zijn verdere stappen genomen om in nieuwbouw en verbouw ruimte te creëren voor de doelgroep MO/BW (onder meer door middel van gemengd wonen) en is een integrale monitor ontwikkeld waarmee de voortgang per gemeente en per corporatie wordt gevolgd. Een uitvoeringsteam van gemeente, zorgaanbieders en woningbouwcorporaties stuurt op basis van deze monitor bij waar dat nodig is.

De taakstelling voor het huisvesten van statushouders is zo goed als behaald. Eind 2019 waren er, volgens de registratie van het COA, nog 28 statushouders niet gehuisvest. Zij waren allen al aangemeld bij de corporaties en een deel van hen had al een woningaanbod gekregen, maar was nog niet verhuisd.