1.2 Het afval- en hemelwater wordt veilig en milieuvriendelijk afgevoerd en de waterkwaliteit is goed

Prestatiedoelstelling
P1.2.1 Het aantal uitgevoerde maatregelen om het afvalwater-, hemelwater- en ontwateringssysteem op orde te houden en de openbare ruimte hemelwaterbestendig inrichten

Vervangen en verbeteren riolering
De prioriteit lag op de aanleg van het nieuwe hemelwaterriool in Lombok (J.P. Coenstraat en omgeving). Dit project is in 2019 afgerond en het nieuwe hemelwaterriool functioneert naar tevredenheid. De zware buien leverden sindsdien geen wateroverlast meer op. We gingen verder met de voorbereidingen voor de aanleg van het hemelwaterriool in de Zeeheldenbuurt. Naar verwachting start de uitvoering in het voorjaar van 2020.

We voerden ongeveer de helft van alle voor 2019 geplande vervangings- en verbeteringsprojecten uit om het functioneren van onze systemen te waarborgen.
Van de vervangingsprojecten zijn de projecten waarbij alleen het riool vervangen werd binnen de planning gerealiseerd. De projecten waarbij de rioolvervanging onderdeel is van een ingrijpende herinrichting van de openbare ruimte (Malieblad, Kanaalstraat, Oudwijkerdwarsstraat en, Taagdreef), liepen vertraging op. De uitvoering start in 2020 of later.
De in 2018 gestarte inhaalslag bij het onderhoud van de straatkolken zetten we door.
Doordat een deel van de geplande projecten voor 2018 doorliep in 2019 vervingen we uiteindelijk nog wel vier kilometer riolering. We hadden gepland vijf kilometer te vervangen.

Afkoppelen en ontharden verhard oppervlak
Bij de rioolvervangingen en herinrichtingen proberen we gelijktijdig zoveel mogelijk klimaatbestendige en circulaire maatregelen te nemen. Dit betekent dat we proberen regenwater los te koppelen dat eerst werd afgevoerd naar de rioolwaterzuivering en proberen nuttig te gebruiken of te infiltreren in de bodem (afkoppelen). Daarnaast streven we er naar de openbare ruimte zo in te richten dat deze in staat is zwaardere buien te verwerken, zonder dat dit leidt tot schade aan panden of stremming van wegen.

We koppelden ruim 7,5 hectare los van het riool, waarvan we bij 0,8 hectare de verharding volledig konden vervangen door groen met een bijdrage uit het rioleringsprogramma. Van het vergroende oppervlak was bijna de helft vergroende daken via de subsidieregeling groene daken. Van de 7,5 hectare is twee hectare gerealiseerd als onderdeel van ons eigen rioolvervangingsprogramma. Het meeste oppervlak is afgekoppeld door bij de vergunningverlening bij een sloop-/nieuwbouwproject op Lageweide en bij de aanleg van de nieuwe HOV-baan in Transwijk de kansen op afkoppelen te benutten.
Met 7,5 hectare lopen we voor op de gemeentelijke doelstelling van 4 hectare.

Klimaatadaptatie
Naast het afkoppelen en ontharden besteedden we op het thema klimaatadaptatie energie aan onderzoek, planvorming en bewustwording om voorbereid te zijn op het veranderende klimaat. We hebben conform landelijk beleid een gemeentelijke klimaatstresstest uitgevoerd en gepubliceerd en zijn gestart met de gemeentelijke klimaatadaptatiestrategie. We breidden ons rioleringsmodel uit met een maaiveldmodel, zodat we voortaan ook kunnen modelleren in hoeverre de openbare ruimte bestand is tegen extreme buien. We brengen deze kennis nu ook in bij diverse gebiedsontwikkelingen en projecten, zoals het Beurskwartier en de herinrichting van de Taagdreef en de Kanaalstraat. Tot slot continueerden we de bewustwordingscampagne Waterproof030 om eigenaren in de gemeente te stimuleren hun eigendom waterbestendig in te richten, zoals bij de eigenaren van souterrainwoningen in Lombok en de Zeeheldenbuurt.

Conclusie
We hebben 7,5 hectare verhard oppervlak afgekoppeld of onthard. Dat is meer dan de voorgenomen vier hectare. Ongeveer de helft van de voor 2019 geprogrammeerde rioolvervangingsprojecten en waterhuishoudingsprojecten is uitgevoerd. Vooral de projecten in combinatie met herinrichting zijn doorgeschoven naar 2020 en later. Doordat ook veel projecten uit 2018 doorliepen in 2019 zijn de
financiële gevolgen van de vertraging beperkt.

Prestatiedoelstelling
P1.2.2 De oppervlaktewaterkwaliteit voldoet aan de afgesproken doelstellingen

Verbeteren waterhuishouding en waterkwaliteit
De gemeente werkt samen met de waterschappen en met bewoners aan de realisatie van veilig, gezond en aantrekkelijk oppervlaktewater waarbij het goed wonen, werken en recreëren is. Van de acht geplande verbeteringsprojecten zijn er in 2019 twee volledig uitgevoerd, drie gestart en drie doorgeschoven. Het verbeteren van de waterafvoer en doorstroming bij de Oudenrijnsingel in De Meern door het vervangen en verbeteren van de pompinstallatie is de belangrijkste uitgevoerde verbeteringsmaatregel. Hiermee zijn alle verbeteringsmaatregelen voor de Oudenrijnsingel gerealiseerd en zijn een goede doorstroming en stabiel waterpeil voortaan gewaarborgd. De verbeteringsplannen voor het Niftarlakeplantsoen en de zuidzijde van de woonwijk Leidsche Rijn in het Mauritspark en het Kloosterpark bij De Meern zijn in uitvoering. De vertraging van de projecten die zijn doorgeschoven wordt veroorzaakt door diverse factoren. Het verbeteringsplan bij de Kantonnale weg is in overleg met de aangrenzende bewoners aangepast, de verbetering van de waterhuishouding bij het Zwartewoud is vertraagd door een noodzakelijke aanpassing aan het ontwerp van de bruggetjes en de watercompensatiemaatregelen voor de verbreding van de Ring Utrecht zijn vertraagd door het verwerpen van het Tracébesluit als gevolg van de stikstofproblematiek.
Het gemeentelijke baggerprogramma is vertraagd als gevolg van de poly- en perfluoralkylstoffen (PFAS) problematiek, maar is in het najaar wel gestart.
 
Conclusie
Het was een jaar met veel weersextremen (hitte, droogte, extreme neerslag). Dit zien we vooral terug in het aantal waterkwaliteitsproblemen. Door diverse oorzaken konden we van de acht geplande verbeterprojecten er twee volledig uitvoeren en drie starten. Drie projecten zijn doorgeschoven naar 2020.